Vladimiri dhe Kosara jetuan në dashuri, harmoni dhe shenjtëri të madhe, duke i shërbyer sinqerisht Zotit dhe njerëzve.

– Në verën e Zotit 997 mbreti maqedonas Samuil me një ushtri të fortë sulmoi Dukljen, e cila drejtohej nga mbreti i ri Vladimir, i cili qysh në fëmijëri u shqua për shenjtëri, urtësi dhe drejtësi të madhe. Kur i propozuan të dorëzohej, ai mblodhi nënshtetasit e tij dhe u tha:

Vëllezër të dashur, kam nevojë të ndjej Ungjillin që thotë: “Bariu i mirë e jep shpirtin për delet e tij”. Pra, më mirë, vëllezër, të lë shpirtin tim për të gjithë ju dhe ta dorëzoj trupin tim për t’u therur e për të vrarë, se sa të vuani nga uria dhe nga shpata”, dhe u dorëzua. Mbreti Samuil e dërgoi menjëherë në pallatin e tij në Prespë, dhe ai sulmoi qytetin e fortifikuar të Ulqinit, por nuk arriti ta pushtojë, kështu që u zemërua tmerrësisht dhe shkatërroi, plaçkiti dhe dogji qytetet Kotorin dhe Dubrovniku, shkatërroi fshatrat, kështu që toka mbeti pa banorë. Kështu ai arriti në qytetin e Jadarit Zadarit dhe u kthye në kryeqytetin e tij, pranë liqenit të Prespës, me një plaçkë të madhe.

Në Prespë, Mbreti Vladimir ishte i lidhur me zinxhirë në robëri. Ai i kalonte ditët dhe netët e tij në agjërim dhe lutje të vazhdueshme. Një ditë, e bija e mbretit Samuel, princeshë e frymëzuar nga Zoti dhe e mëshirshme Kosara, si një e krishterë e vërtetë, i kërkoi babait të saj që ta lejonte të zbriste në qelitë e errëta me shërbëtoret dhe të lante kokat dhe këmbët e të burgosurve të lidhur me zinxhirë. Atëherë Kosara e njohur dhe e ditur takoi Vladimirin për herë të parë. Përulësia, butësia dhe modestia e tij, si dhe pamja e tij e bukur, i lanë përshtypje. Ajo vuri re se ishte plot me diturinë dhe urtësinë e Zotit dhe pati një bisedë të gjatë me të. Ajo e donte shumë në zemër dhe nga keqardhja për rininë dhe shenjtërinë e tij, kur dëgjoi se ishte me prejardhje mbretërore, mendoi se si ta lironte. E gjunjëzuar te këmbët e mbretit Samuel, ajo i tha: “Babai im dhe zotëria im, e di që, sipas zakonit, do të më martosh. Por nëse është vullneti i madhërisë suaj, më jepni për burrë mbretin Vladimir, të cilin e mbani të lidhur me zinxhirë. Dijeni se unë jam më e gatshëme të vdes sesa të martohem me dikë tjetër!”. Carit plak i pëlqyen këto fjalë dhe për shkak se e donte shumë vajzën e tij dhe e dinte që Vladimiri ishte me prejardhje mbretërore, ai ia plotësoi kërkesën. Ai urdhëroi të lirohej Vladimiri dhe pasi e lanë dhe e veshën me rroba mbretërore, duke e përqafuar, ua paraqiti djemve. Pas dasmës luksoze, Car Samuil rivendosi tokën e stërgjyshërve të tij në sundimin e Vladimirit.

Vladimiri dhe Kosara jetuan në Krainë, buzë Liqenit të Shkodrës, në dashuri, harmoni dhe shenjtëri të madhe, duke i shërbyer sinqerisht Zotit dhe njerëzve. Kur mbreti Samuel Bizantët i vërbuan ushtarët e tij, ai, duke mos duruar pamjen e tmerrshme, dha frymën e fundit në kalanë afër Varoshit. Në fron erdhi djali i tij Gavril Radomir. Një ditë, Cari i ri Gavril Radomir shkoi për gjueti dreri me kushëririn e tij të parë Gjon Vladislav, të cilit ai i shpëtoi jetën shumë vite më parë, kur Car Samuil vrau vëllanë e tij Aron, babain e Vladislav. Dhe befas, Gjon Vlladislav, në vend që të gjuante drerët, qëlloi mbi Gavril Radomir dhe kështu mbretëroi në vend të tij. Dhe meqenëse Vladislav ishte një Bogomil i fshehtë, ai planifikoi të hiqte qafe Mbretin e dashur ndaj Krishtit Vladimir. Ai dërgoi të dërguar në pallatin e tij për ta ftuar të vizitonte Prespën, por mbretëresha besnike Kosara i tha: “Zoti im, mos shko, që të mos të ndodhë e njëjta gjë si vëllai im. Më lër të shkoj të shoh si do të sillet mbreti. Le të më ekzekutojë mua, që ti të mos vritesh”. Dhe mbretëresha u nis për në Prespë dhe Car Vladislav e priti me nderimet më të mëdha. Dhe përsëri erdhën të dërguar, duke mbajtur një kryq të artë si dhuratë. Mbreti Vladimir ia ktheu dhuratën me fjalët: “Ne e dimë se Zoti ynë Jezu Krisht nuk u kryqëzua në një kryq të artë, por në një kryq prej druri, kështu që nëse besimi juaj është i sinqertë dhe fjalët tuaja janë të vërteta, më dërgoni një kryq prej druri shpirtëror, kështu me besimin dhe forcën e Zotit tonë do të vij, duke shpresuar në kryqin jetëdhënës”. Mbreti Vladisłav i dërgoi atij një kryq druri nëpërmjet dy mitropolitëve. Përpara kryqit Mbreti Vladimir u përkul thellë në tokë, e puthi dhe me një shoqëri të vogël u nis për në Prespë. Rrugës iu zunë prita, por, me vullnetin e Zotit, mbreti mbërriti shëndoshë e mirë në kryeqytet. Menjëherë së bashku me klerin hyri në kishë për t’u lutur, por shumë shpejt ushtarët e rrethuan kishën. Mitropolitët ulën kokën nga turpi dhe mbreti, pasi u lut dhe rrëfeu, mori kungimin dhe duke mbajtur kryqin në duar, tha: “Lutuni për mua dhe le të jetë dëshmitar ky kryq i nderuar së bashku me ju në ditën e Zotit, se unë vdes i pafajshëm!” Puthi kryqin, përshëndeti klerin dhe ndërsa të gjithë derdhën lot, duke mos e lëshuar kryqin në duar, u largua nga kisha dhe ushtarët i prenë kokën para portës së kishës, më (22 maj) 4 qershor 1015. Kleri e mbajti trupin në oborrin e kishës dhe te varri, nga i cili rrezatonte një dritë e pazakontë, shumë shpejt filluan të ndodhin shërime të mrekullueshme. Mbretëresha Kosara qau pa ngushëllim për ditë të tëra. Kur Car Vladislav pa veprat e mrekullueshme në varrin e Vladimir, u frikësua dhe lejoi të afërmin e tij ta merrte trupin dhe ta varroste aty ku donte ajo. Kosara e çoi në Krainë dhe e varrosi në manastirin e Virgjëreshës së Shenjtë. Ajo u bë murgeshë dhe si murgeshë Teodora bëri një jetë të devotshme dhe të shenjtë dhe kur vdiq, sipas dëshirës së saj, u varros në këmbët e të shoqit. Mbreti Vladysłav jetoi në frikë të vazhdueshme për shkak të krimit që kishte kryer dhe shpejt vdiq nga frika sepse shpesh mendonte se e shihte mbretin Vladimir duke qëndruar para tij me shpatë.

Martiri Shën Jovan Vladimiri, si shumë shenjtorë të tjerë, nuk u kanonizua kurrë zyrtarisht si shenjt, por kulti i tij, i lindur nga vullneti i vetë besimtarëve, u përhap shpejt nga Duklja në Dalmaci, Shqipëri, Maqedoni, Malin Athos dhe Bullgari. Imazhi i tij është pikturuar në ikonostasin në manastirin e Shën. Naumit, dhe një pjesë e relikteve të tij të shenjta ruhet në manastirin e Shën. Jovan Bigorski.

Dashuria mes princit malazez Vladimir dhe vajzës së mbretit maqedonas Samuil, Kosara është përjetësuar në pllakën që është vendosur në sheshin “Vladimir dhe Kosara” në Tivar. Pllaka është dhuratë nga Maqedonia me iniciativë të Shoqatës së Miqësisë Maqedono-Malazeze dhe Bashkësisë së Malazezëve në Republikën e Maqedonisë, ku morën pjesë presidentët e Maqedonisë dhe Malit të Zi, Stevo Pendarovski dhe Milo Gjukanoviq. Pllaka përkujtimore është vepër e artistit maqedonas Tome Axhievski dhe deri më tani ruhej në Resnjë.

©Makedonium