Falim, por nuk harrojmë… Sot komuniteti hebre në Maqedoni përkujton 80 vjet nga Holokausti i 7144 hebrenjve nga Maqedonia gjatë Luftës së Dytë Botërore. Kujtimet e këtij krimi kundër njerëzimit kundër hebrenjve në Maqedoni janë ende të freskëta. Pamjet e tmerrshme të kësaj tragjedie nuk do të harrohen kurrë.
Bullgaria fashiste në Luftën e Dytë Botërore dëboi më shumë se 11,000 hebrenj nga territori i ish-Jugosllavisë dhe Greqisë.
– Tetëdhjetë vjet më parë, nga monopoli i Shkupit deri në kampet e vdekjes, në Treblinka, në Poloninë e pushtuar, regjimi pushtues fashist bullgar dëboi 7144 hebrenj nga Maqedonia. Maqedonasit nga të gjitha anët e Maqedonisë, të botës dhe të atdheut, bashkëvuajnë me popullin hebre për këtë tragjedi në Luftën e Dytë Botërore, sepse maqedonasit ishin viktima të gjenocidit edhe në luftën e parë dhe të dytë ballkanike. Lufta e Parë dhe e Dytë Botërore dhe Lufta Civile në Greqi. Nga parlamenti bullgar presim një rezolutë me të cilën Bullgaria do të kërkojë falje për dëbimin e hebrenjve nga Maqedonia. Nuk i kthen viktimat, por kontribuon në pajtimin dhe faljen mes popujve të këtyre viseve për shkak të krimeve në histori, – tha kryetari i Kongresit Botëror Maqedonas, Todor Petrov.
Lule të freskëta sot vendosen në memorialin për dëbimin e hebrenjve nga Maqedonia në oborrin e Kombinatit të duhanit në Shkup.
Natën ndërmjet 10 dhe 11 marsit 1943, të gjithë hebrenjtë në Maqedoni u arrestuan dhe u transportuan në Monopolin e Shkupit, sot Fabrika e Duhanit, e cila atëherë ishte një kamp i përkohshëm përqendrimi në Maqedoni. E gjithë pasuria e hebrenjve u konfiskua, bizhuteritë dhe paratë u konfiskuan. Pastaj ata u ngarkuan përsëri në vagona dhe u transportuan në Poloninë e atëhershme të pushtuar, në kampin e vdekjes në Treblinka, ku u ekzekutuan. 98 për qind e gjithë popullsisë së hebrenjve në Maqedoni u vranë në Treblinka, që është përqindja më e lartë në Holokaust.
Në kujtim të hebrenjve të deportuar maqedonas, në vitin 2008 një delegacion i Republikës së Maqedonisë vendosi një tabelë me mbishkrimin “Maqedonia” në kampin Treblinka dhe në Maqedoni u hap Muzeu i Holokaustit në vitin 2011 në vendin e lagjes së dikurshme hebraike midis ura “Goce Dellçev” dhe Kameni most.
I përjetshëm kujtimi dhe Zoti i faltë hebrenjtë e vrarë nga Maqedonia, paqen e shpirtrave të tyre në Mbretërinë e Qiellit mes të drejtëve, mos u përsëritë më… Amen…
KONGRESI BOTËROR MAQEDONASË