E VÈRTETA MBI SHKOLLÈN NÈ GJUHÈN MAQEDONASE NÈ VÈRNICÈ TÈ GOLLOBORDÈS

– janar 27, 2013Postuar në: Opinion

Nga PAVLI BOGDAN NIKOLLA

 

Disa autor librash në Shqipëri për Gollobordën midis të tjerave kanë shkruar për arsimin në karhinë dhe për atë në f.Vërnicë.

Dikush shkruan se thuhet që në Vërnicë ka patur një shkollë në gjuhën maqedonase që duhet të verifikohet, një tjetër thotë ka patur por është braktisur nga vetë banorët etj. Unë nuk i di arsyet e këtyre shkrimeve dhe as nuk dëshiroj të polemizoj me autoret. Por si bir i atij fshati dëshiroj të hedh dritë mbi këto shkolla dhe të shuaj amendësimet mbi to.

Për hir të së vërtetës duhet thënë se në Vërnicë të Gollobordës është hapur du herë shkollë në gjuhën maqedonase. Shkolla e parë është hapur në vitet e Luftës së Parë Botërore. Mësues nëe këte shkollë ka qënë Sofreni nga f.Galicnik i cili ka qënë me një dorë. Siljan Marku ka qënë nxënës i kësaj shkolle dhe ai më ka treguar për mësues Sofreni.  Mësimi zhvillohej në kishë e cila e financonte këtë shkollë. Nxënësit e parë të kësaj shkolle ishin: Silko Marku, Postol Drushku, Pandil Boga, Boris Nikolla, Done Nikolla, Torpe e Tase Nina, etj. Në vitet e shpërthimit të Luftës së Parë Botërore shkolla u mbyll.

Pas mbylljes së kësaj shkolle në Vërnicë nuk bëhej mësim në asnjë gjuhe deri në vitin 1935 ku u hap shkolla në gjuhën shqipe.

 

Kur unë fillova shkollën fillore në vitin 1943-1944, mësuese ishte Paulina Prendushi nga Shkodra. Unë me bashkëmoshëtarët e mi Sllavko Nina dhe të ndjerët: Petko Mazniku e Teofil Nikolla si dhe të tjerë para nesh nuk dinim asnjë fjalë shqip dhe mësuesja e kishte shumë të vështirë të kominikonte e të na kuptonte. Me qellim që të na nxiste të mësonim shqip sa me shpejtë, ajo zgjodhi një mënyrë origjinale, por të sikletshme për ne. Në një copë dërrase vizitoi një gomar dhe poshtë tij shkroi diciturën “unë jam gomar”. Sa herë që të na dëgjonte të flisnim maqedonisht e varte në shpinën tonë “gomarin” e ne qanim nga turpi se me ne talleshin të rriturit.

Pas vitit 1944, kur vendi u clirua nga okupatorët dhe marrëdhëniet me ish-Jugosllavinë ishin mjaft të mira dhe meqë në Vërnicë më parë kishte pasur shkollë në gjuhën maqedonase, u kërkua që të rihapej shkolla. Kërkesa u miratua nga të dyja qeveritë. Në vitin 1945 në Vërnicë u hap sërish shkolla në gjuhën maqedonase. Mësues ishin Millan e Zhivko Markoski nga fshati Modric dhe Evgeni Koliqev nga fshati Drenok (dy fshatra që i përkasin Maqedonisë), në kufi me Trebishtin Celebin.

Në këtë shkollë mësonin Teofil Nikolla, Petko Mazniku, motra ime e dashur Sofia Mazniku, Nedan Mazniku (Nikolla), Neda Marku, Donika Marku, Qiro Nikolla, Malina Marku, Koco Boga, Slavko Nina, Slavko Mazniku, Koco Mazniku, Ollga Marku, Ligor Mazniku, Dushan Marku etj.

Gjatë kësaj periudhe dy herë në javë mësonim gjuhën shqipe. Nga mësuesit maqedonas do të kujtoja Evgeni Koliqev i rreptë dhe kërkues, por që respektohej për impenjimin e tij në mësimdhënie dhe argëtimin e nxënësve. Gjente kohë dhe me violinën e tij na mësonte këngë të ndryshme per fëmijë në gjuhën maqedonase, si dhe lojra të ndryshme. Më kujtohen disa kenge.

“Ja posedif lubenica                                             “Unë mbolla bostan

Po kraj voda studenica                                         Pranë ujit të ftohtë

Se nauqi tetka Dola,                                              U mësua teze Dola

mi ukradi troja kolla                                             me vodhi tri qerre

E povardif tetka Dola                                            E ruajta teze Dolën

E odnesov pravo doma “.                                      Dhe e cova në shtëpi”.

 

Dhe cdo strofë shoqërohej nga refreni:

“Seno sllama zob, zob, zob”      “Bar, kashte, tagji, tagji…”

 

Ose kënga e 1 Majit

 

“Kako vesell songev izgrev                     “Si shndrit dielli

 Kako tallaz nis morinja                            Si dallgët neper detë

 Leta pèrvomajska pesma                        Fluturon   kènga   e 1 Majit

Nis nashata tatkovina                               Nëpër Atdheun tonë

Pejet gradovi, pejet sella                         Këndojnë qytetet, këndojnë fshatrat

I ratajot tivko peat                                     Edhe bujku ngadalë këndon

Da zhivee pervi maj.                                  Te rrojë 1 Maji”.

 

Ose vjersha për dimrin dhe erën

“Nadvor sillen veter vea                         “Jashtè ere e fortë

A nash Dime sal se smea                         Dimoja yne vetëm qesh

Vetre vetre shto si llud                             Erë, erë që je e marrë

Ne me pllashish ti so stud                       Nuk më tremb ti me të ftohtë

Nadvor sillen veter kosi                         Jashtë era e fortë po kosit

Dime topllo pallto nosi                          Dimoja  pallto   të ngrohtë mban

Vetre vetre shto si llud                           Erë, erë që je e marrë

Ne me pllashish ti so stud”.                 Nuk më tremb ti me të ftohtë“.

Të gjitha këto sot pas 60 vjetësh i kujtoj me kënaqesi ashtu si e kujtoj me respekt mësues Evgeniun.

Shkolla në gjuhën maqedonase në Vërnicë, u mbyll kur u prishën marrëdhëniet e Shqipërisë me ish-Jugosllavinë në vitin 1948. Madje shtrati i mësuesit mbeti në shkollë, sepse pas mbylljes së kufirit, nuk kalonte më njeri.

Pas mbylljes së kësaj shkolle në vitin 1948-1949 e në vazhdim në Vërnica shkolla ka qënë në gjuhën shqipe. (Makedonium)